بررسی بازتعریف گفتگومندی در آرا میخاییل باختین با نقاشی‌های فتحعلی شاه در دوره اول قاجار

 

مقاله 7، دوره 7، شماره 2 - شماره پیاپی 14، پاییز و زمستان 1396، صفحه 135-151   اصل مقاله (861.12 K)

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/ijar.2018.69635

نویسنده

الهه پنجه باشی

عضو هیات علمی الزهرا

چکیده

مطالعه گفتگو یکی از رویکردهای مطالعه تصاویر در زمان معاصر است و از جمله موضوعاتی است که به طور عمده مورد مطالعه و بازاندیشی انتقادی واقع شده است. حضور انسان در آثار هنری در همه دوره‌ها از موضوعات هنری بوده است. مطالعه انسان و نقش انسان در تقابل با گفتمان زیبایی‌شناسی در آغاز قرن بیستم از نظریه‌های میخاییل باختین است. او شیوه مطالعاتی خود را بر مبنای انسان، خود و دیگری و گفتگوی مابین آن‌ها قرار داده است. هدف از پژوهش حاضر مطالعه گفتگومندی و بررسی زمینه فکری گفتگو در آرا باختین به صورت زیرساخت نظری و در پیوند با نقاشی‌های فتحعلی شاه قاجار است. فرض پژوهش حاضر تحول معانی و جایگاه گفتگو در پیوند با هنر نقاشی قاجار است که انسان‌مدار است. ابتدا حوزه نظری باختین و مطالعه گفتگومندی و جایگاه تک‌صدایی و چندصدایی مورد بررسی قرار گرفته است و بر این مبنا جایگاه آن در نقاشی قاجار با مطالعه موردی نقاشی از فتحعلی شاه قاجار تحلیل و بررسی شده است. پرسش اصلی این پژوهش این است که گفتگومندی در آثار نقاشی دوره ابتدایی قاجار چگونه است؟ روش پژوهش حاضر کیفی و بر اساس روش‌شناسی تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای بوده است. نتایج یافته‌ها حاکی از آن است گفتگو‌گرایی در هنر نقاشی دوران قاجار وجود داشته و به صورت عاملیتی فعال و پویا در تعامل با مخاطب به صورت تک‌صدایی و چندصدایی با محوریت انسان نمایان می‌شود. تک‌صدایی بیشتر از چندصدایی در نقاشی‌های ابتدایی قاجار وجود داشته است.