کوتاه دربارۀ کتاب تصویر(2018) ساختۀ ژان لوک گدار

کتاب تصویر(2018)

کارگردان: ژان لوک گدار

«کتاب تصویر» (2018) ساختۀ ژان لوک گدار فرانسوی دربارۀ تغییر و دگرگونی است. فیلمی است  متفاوت که به پنج بخش تقسیم شده است. بخش اول فیلم دربارۀ دست­هاست. دست­هایی که می­ اندیشند و عمل می­ کنند. «کاش می­ شد با دست بیاندیشیم» در ابتدا تصویر یک دست. تصویر دست اشاره ­گر «یحیی تعمیددهنده» اثر لئوناردو داوینچی است. در نقاشی این دست اشاره ­گر به سمت آسمان است اما گدار دست را از زمینۀ خودا جدا ساخته و به تصویری از دست تبدیل کرده است که نه آن رنگ­ ها را دارد و نه بر بوم نقاشی است نه به آسمانی اشاره دارد. دست در اینجا دستی سینمایی است. دستی پیکتوریال.

فیلم گدار تحسین تدوین دست است اما تدوینش دیجیتالی است. فیلم­ ها و فتوکلیپ­هایش دیجیتالی است. تغییر رنگ تصاویر فیلم­های به کار رفته در فیلمش دیجیتالی است. خبری از دست مانده است؟

در این فیلم سکانس­ها از فیلم­های خود جدا شده ­اند (تقریباً فیلم­های مهم تاریخ سینما از زمانی که تدوین دستی بود و نرم­ افزاری نبود که تصاویر را کات کند. اما این فیلم تصاویر را کات می­ کند. فیلمی که دیجیتالی تدوین شده است) و به نمایی دیگر حتی وصل نشده ­اند. بعد از هر نمای محرک تصویر سیاه می­ شود و تصویر بعدی به نمایش در می­ آید. همه چیز در این فیلم از زمینۀ خود جدا شده ­اند و مانند دست­ ها به چیز دیگری اشاره می­ کنند. به چیزی جدا ازبافت و ساختارشان. و صدای گدار بر زمینۀ تصاویر که هرازگاهی نیز زیرنویس انگلیسی آن نیز دیده می­ شود. اما بیشتر صدای زمینه  زیرنویس انگلیسی هم ندارد.  (تماشای فیلم با زیرنویس برای ما ایرانی­ها بسیار آشناست)

فیلم شیوۀ معمول سینما را زیر سوال برده است و چیز دگرگون و دگرساز ساخته است. بگذارید از نقل قول هوسرل استفاده کنیم: «اهمیت دگردیسی در آشکار کردن جوهر و ذات یک پدیده است. » گدار در تصاویر مختلفی که از فیلم­ های متنوع نشان می ­دهد( و تنها سکانس، تصویر و نمایی از فیلم را نشان می­ دهد) رنگ تصویر، صدا و زمینۀ تصویر را نیز دگرگون کرده است. صدا بالا و پایین می­ شود تکرار می شود و صداها به درون هم می ­روند با هم آمیخته می­ شوند و در بی معنایی محو می گردند. شاید گدار می­ خواهد از طریق این دگرگونگی و دیگرگونگی جوهر و ذات سینما درک شود. اما شاید چیز دیگری نیز  در فیلم گدار وجود دارد. گدار از انقلاب و اصلاح  دفاع می ­کند. به انقلاب عربی اشاره می­ک ند که به بهار عربی معروف شدند. دفاع خوشایندی نمی­ کند از این انقلاب و چندان دیدش مثبت نیست. این را می­ توان از طریق صدای زمینه فیلم درک کرد.

او در فرازهایی از فیلم  به تقبیح جنگ می‌­پردازد به تقبیح خشونت و فریب و دروغ.

بخش مهم و اصلی دیگر «کتاب تصویر» دربارۀ جهان عرب است. جهانی طرد شده اما ثروتمند. جهانی که بدان توجهی نمی­‌شود جهان که در آن جنگ عادی است و مردن و شلیک و زخم عادی است. گدار معتقد است که باید نگاهی دوباره اما متفاوت به این جهان داشت. جهان عرب «زیر نظر چشم غربی». این اصطلاحی است که جوزف کنراد آن را به کار برده است. چشم غربی باید متفاوت ببیند. اما با این همه فتو کلیپ­هایی که گدار به نمایش گذاشته است می­­ توان متفاوت دید؟